صلوات بر اهل‌بیت (قرآن)درباره کیفیت صلوات بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در روایات بیشماری که از طرق اهل سنت و اهل بیت رسیده، صریحا آمده است که آل محمد را به هنگام صلوات بر محمد بیفزایید. و در آن، کیفیت صلوات چنین آمده است: «اللهم صل علی محمد و آل محمد...» . ۱ - وظیفه مؤمنانمؤمنان، موظف به صلوات فرستادن بر آل محمد ، در پی ذکر صلوات بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می باشند: «ان الله وملـئکته یصلون علی النبی یـایها الذین ءامنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما» خداوند و فرشتگانش بر پیامبر رحمت و درود می‌فرستند، ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر او درود بفرستید و سلام بگوئید و در برابر فرمان او تسلیم باشید. (روایات متعددی از شیعه و اهل سنت ، در تفسیر جمله «صلوا علیه» نقل شده و در آن، کیفیت صلوات چنین آمده است: «اللهم صل علی محمد و آل محمد...» . ) ۲ - معنای صلواتکلمه صلوة در اصل به معنای انعطاف بوده، و صلات خدا بر پیغمبر به معنای انعطاف او به وی است، به وسیله رحمتش، البته انعطافی مطلق، چون در آیه شریفه صلات را مقید به قیدی نکرده، و همچنین صلات ملائکه او بر آن جناب، انعطاف ایشان است بر وی، به اینکه او را تزکیه نموده و برایش استغفار کنند، و صلات مؤمنین بر او انعطاف ایشان است به وسیله درخواست رحمت برای او و در اینکه قبل از امر به مؤمنین که بر او صلوات بفرستید، نخست صلات خود و ملائکه خود را ذکر کرده، دلالتی هست بر اینکه صلوات مؤمنین بر آن جناب به پیروی خدای سبحان، و متابعت ملائکه اوست، و این خود نهی آینده را تأکید می‌کند. از طریق شیعه و سنی هم روایت بسیار زیاد رسیده، در اینکه طریق صلوات فرستادن مؤ منین بر آن جناب، این است که از خدا بخواهند بر او و آل او صلوات بفرستد. ۳ - مقام پیامبرمقام پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آن قدر والا است که آفریدگار عالم هستی و تمام فرشتگانی که تدبیر این جهان به فرمان حق بر عهده آنها گذارده شده است بر او درود می‌فرستند، اکنون که چنین است شما نیز با این پیام جهان هستی هماهنگ شوید، (ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر او درود بفرستید و سلام بگوئید و در برابر فرمان او تسلیم باشید). او یک گوهر گرانقدر عالم آفرینش است، و اگر به لطف الهی در دسترس شما قرار گرفته مبادا ارزانش بشمرید، مبادا ارج و مقام او را در پیشگاه پروردگار و در نزد فرشتگان همه آسمانها فراموش کنید، او یک انسان است و از میان شما برخاسته ولی نه یک انسان عادی، کسی است که یک جهان در وجودش خلاصه شده است. ۴ - نکاتی در باب صلواتدر اینجا به نکاتی باید توجه کرد: ۴.۱ - صلوات خداوند و فرشتگانصلات و صلوات که جمع آن است هر گاه به خدا نسبت داده شود به معنی فرستادن رحمت است، و هر گاه به فرشتگان و مؤ منان منسوب گردد به معنی طلب رحمت می‌باشد. ۴.۲ - استمرار صلواتتعبیر به یصلون به صورت فعل مضارع دلیل بر استمرار است یعنی پیوسته خداوند و فرشتگان رحمت و درود بر او می‌فرستند، رحمت و درودی پیوسته و جاودانی. ۴.۳ - فرق صلوا و سلموادر اینکه میان صلوا و سلموا چه فرقی است؟ مفسران بحثهای مختلفی دارند، آنچه مناسبتر با ریشه لغوی این دو کلمه، و ظاهر آیه قرآن به نظر می‌رسد این است که : صلوا امر به طلب رحمت و درود فرستادن بر پیامبر است، اما سلموا یا به معنی تسلیم در برابر فرمانهای پیامبر گرامی اسلام است چنانکه در آیه ۶۵ سوره نساء آمده، «ثم لا یجدوا فی انفسهم حرجا مما قضیت و یسلموا تسلیما» : (مؤ منان کسانی هستند که به داوری تو تن دهند و حتی در دل از قضاوتت کمترین ناراحتی نداشته باشند و تسلیم مطلق گردند). ۴.۴ - کیفیت صلواتقابل توجه اینکه در باره کیفیت صلوات بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در روایات بیشماری که از طرق اهل سنت و اهل بیت رسیده صریحا آمده است که آل محمد را به هنگام صلوات بر محمد بیفزایید. ۴.۵ - وجوب و استحباب صلواتآیا فرستادن صلوات بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم واجب است یا نه؟ و اگر واجب است در کجا واجب است؟ این سؤ ال است که فقها به آن پاسخ می‌گویند: تمام فقهای اهل بیت آنرا در تشهد اول و دوم نماز واجب می‌دانند، و در غیر آن مستحب ، و علاوه بر احادیثی که از طرق اهل بیت در این زمینه رسیده در کتب اهل سنت نیز روایاتی که دال بر وجوب است کم نیست. ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۳۳۷، برگرفته از مقاله «صلوات بر اهل‌بیت». |